مطالعة انتقادی سیاست‌ها و رویکردهای تولید برنامه‌های دینی در تلویزیون

در این مقاله از میان سه منظر مخاطبان، محتوای برنامه، و نظام تولید در بررسی تلویزیون به منظر سوم تأکید می‌شود و، با بررسی نظام تولید برنامه‌‌های دینی تلویزیون، تلاش می‌شود که سیاست‌ها و رویکردهای برنامه‌‌های دینی، به‌منزلة بخشی از نظام تولید، تبیین شوند. بستر یا چهارچوب نظری این بررسی تئوری‌های مرتبط با اقتصاد سیاسی رسانه است که مفاهیمی همچون مالکیت، اقتصاد سیاسی، و سیطره (hegemonie) را در نظام تولید و تعیین سیاست‌ها و رویکردها مؤثر می‌‌داند. روش دستیابی به این مقصود مطالعة کیفی بوده است که در آن از سویی، اسناد سازمان صداوسیما بررسی شده و از سوی دیگر، با دست‌اندرکاران تولید برنامه‌‌های دینی در سطوح مختلف مصاحبة عمیقی صورت گرفته است تا از مجموع آن بتوان به چشم‌‌اندازی در این زمینه دست یافت. از مجموع مباحث می‌‌توان نتیجه گرفت که در برنامه‌‌های دینی تلویزیون ایران می‌‌توان حداقل به چهار سیاست و رویکرد عمده اشاره کرد: مناسبت‌‌گرایی، تأکید بر احساسات دینی، نگاه کارکردی به دین، و حمایت از حکومت دینی. علت این رویکردها را می‌‌توان تثبیت سیطرة مورد نظر دانست که نتیجة آن‌ها شکل‌‌گیری فرایندهای عرفی در برنامه‌‌های دینی تلویزیون است